Przewrotny poradnik o tym, jak żyć przyzwoicie. Autor stawia zdecydowanie więcej pytań niż daje odpowiedzi. Zaprasza do podążania za nim. To naprawdę wciąga!
Michael Schur, amerykański producent telewizyjny, scenarzysta i aktor epizodyczny korzysta ze skarbnicy dwóch i pół tysiąca lat światowej myśli filozoficznej. W gawędziarski sposób zastanawia się, czy potrafimy wskazać, co jest dobre, a co złe. Co sprawia, że myślimy o sobie jako o dobrych ludziach? Czy ocena zależy od kontekstu danej sytuacji, a może jest od niej niezależna?
Po przeczytaniu tej książki raczej nie staniemy się lepsi. Z pewnością łatwiej będzie nam pogodzić się z tym, że nie ma sytuacji zerojedynkowych. Być może zrozumiemy, że nawet mimo najszczerszych chęci czasem możemy się mylić. Tak naprawdę, jeśli przeanalizujemy pozornie dobry uczynek, bardzo często okaże się, że taki oczywisty nie jest. Można zwariować w plątaninie rozkminiania codziennych sytuacji… Przykładowo: kiedy biegamy, czujemy wiatr we włosach i „taniec” tak przyjemnych endorfin. Robi się mniej miło kiedy nagle pomyślimy, że buty, w których właśnie doznajemy tych błogich odczuć, zostały wyprodukowane w fabryce, która płaci żenująco niskie stawki pracownikom. Robimy dla siebie coś dobrego, ale… Czy jednocześnie powinniśmy mieć wyrzuty sumienia, że ktoś kto przyczynił się do powstania naszego obuwia, być może w ogóle nie wie, czym jest szczęście… Autor uspokaja: absolutnie nie!
Wielu mądrych filozofów próbowało oddzielić dobro od zła i zostawiło nam mnóstwo wskazówek na ten temat. „Jak być lepszym człowiekiem. Poszukiwanie prostych odpowiedzi na trudne moralnie pytania” we frapujący sposób wyjaśnia pojęcia takie jak złoty środek Arystotelesa, utylitaryzm Jeremy’ego Benthama i Johna Stuarta Milla czy deontologię Kanta.
Możemy dowiedzieć się, jak jest definiowane dobro, podejście do etycznego zachowania. Autor poszukuje odpowiedzi na pytanie, czym jest dobro, jaka jest granica między dobrem, a złem, kiedy jest ona przekroczona. Zaprasza nas do zapoznania się z innymi, mniej znanymi poglądami etycznymi, np. kontraktualizmem Tima Scalona, południowoafrykańską koncepcją ubuntu, pragmatyzmem Williama James’a czy filozofię uważności. Porównuje te teorie ze sobą, ocenia i dzięki temu nie czyta się tej książki jako męczącego podręcznika do filozofii. A Moralne Wyczerpanie, któremu ulegamy bardzo często to najważniejszy wg Schura termin, jaki poznajemy w tej książce.
Każdy z trzynastu rozdziałów zaczyna się od niewinnego na pierwszy rzut oka pytania, które po próbach odpowiedzi, interpretacji, zmianach kontekstu już takie proste nie jest.
Autor manewruje między poważną tematyką, niełatwymi moralnie treściami, a specyficznym dla siebie humorem. Przyznaje, że nie jest ekspertem w dziedzinie filozofii. Zgłębianie etyki moralnej było dla niego jednym z najważniejszych zadań przy współtworzeniu czterosezonowego serialu „Dobre miejsce”. I sprawiło sporo przyjemności! Michael Schur zaczyna od najprostszych pytań, takich jak: „Czy powinienem bez powodu uderzyć kumpla w twarz?”, „Czy powinnam skłamać i powiedzieć przyjaciółce, że podoba mi się jej brzydka bluzka?”, „Czy powinienem wbiec do płonącego budynku i próbować uratować wszystkich, którzy tam utknęli?”.
Dochodzi do bardziej złożonych problemów etycznych, m.in. czy możemy zachwycać się pięknym dziełem sztuki, jeśli jego autor był okropnym człowiekiem, ile pieniędzy powinniśmy przekazywać na cele charytatywne, po co w ogóle zawracać sobie głowę czynieniem dobra, jeśli nie spotka nas kara za zło, czy kupienie nowego iPhone’a jest dopuszczalne w sytuacji, kiedy w Azji Południowej głodują miliony ludzi… To intrygujące pytania, prawda? Autor przedstawia wyczerpującą analizę pod kątem różnych koncepcji filozoficznych, oferuje świeże spojrzenie na wiele problemów. Rozkłada zagadnienia na czynniki pierwsze, analizuje i weryfikuje. Każda myśl wywołuje kolejne pytania, refleksje się mnożą, dylematów moralnych jest coraz więcej.
„Jak być lepszym człowiekiem. Poszukiwanie prostych odpowiedzi na trudne moralnie pytania”, Michael Schur, przekład: Xenia Wiśniewska, Wydawnictwo Albatros, 2022.
